Литературная Якутия


 
26.01.2020
 

«ЧОЛБОН» СУРУНААЛ 2019 СЫЛЛАА5Ы ҮЛЭТИН ТҮМҮГЭ

Тохсунньу 23 күнүгэр Дьокуускайга Бэчээт дьиэтигэр «Чолбон» сурунаал редколлегиятын ааспыт сыллааҕы үлэтин дьүүллэһэр, саҥа сылга былааннары торумнуур мунньаҕа буолан ааста. Мунньахха «Сахабэчээт» генеральнай дириэктэрин эбээһинэһин толорооччу В.И. Сыромятников, сурунаал бары үлэһиттэрэ уонна редколлегия чилиэннэрэ Н.Е. Винокуров-Урсун, С.А. Попов-Тумат, А.Е. Варламова-Айысхаана, В.Н. Луковцев, Л.П. Григорьева, Л.Н. Романова, О.Г. Сидоров, А.Н. Шадринова-Суоһааны кытыннылар. Сүрүн иһитиннэриини кылаабынай эрэдээктэр Д.Н. Макеев оҥордо: «Ааспыт сылга “Чолбон” сурунаал бары нүөмэрдэрэ кэмигэр тахсан ааҕааччыларга тиэрдиллибиттэрэ. Сурунаалга 2019 сылга бэчээттэммит матырыйааллар хроникаларын үгэс быһыытынан 2020 сыл тохсунньутааҕы нүөмэригэр бэчээттээбиппит. Сурунаал “Сэмсэ” диэн анал сыһыарыыта былырыын үс эрэ нүөмэрэ тахсыбыта. Ол төрүөтүнэн сыһыарыыга анаммыт үпкэ кэккэ мэһэйдэр үөскээбиттэрэ буолла.

 

2019 сылга икки сабыылаах күрэһи биллэрбиппит. Онтон В.Н. Протодьяконов кэриэһигэр анаммыт уус-уран литература кириитикэтигэр күрэс түмүгүн ахсынньы 25 күнүгэр таһаарбыппыт. Күрэскэ Таатта, Кэбээйи, Уус Алдан, Чурапчы улуустарыттан, Дьокуускай куораттан уонна ХИФУ барыта 21 киһи кыттыбыта. Бастакы миэстэни Дьокуускайтан Надежда Андросова ылбыта. Иккис, үһүс миэстэлэри Таатта улууһун Баайаҕа нэһилиэгиттэн Ольга Макарова, Галина Неустроева ылбыттара. “Дьүүллүүр сүбэ анал сыанабыла” бирииһинэн Баайаҕаттан Маргарита Егорова уонна “Кэскиллээх кириитик” анал аатынан ХИФУ устудьуона Аскалон Семенов бэлиэтэммиттэрэ. Бириис быһыытынан икки ноутбук, планшет уонна 5 тыһ. харчы туттарыллыбыттара. Куонкуруска барыта Таатта улууһун Баайаҕа нэһилиэгиттэн төрүттээх дьон бастаабыттара бэйэтэ биир ураты көстүү. Ити нэһилиэккэ сүрдээх таһаарыылаахтык “Көмүлүөк күлүмэ” диэн литературнай түмсүү үлэлиир. Онно биир сүрүн хайысхалара айымньылары ырытыы, дьүүллэһии буолар эбит. Ааспыт нэдиэлэҕэ норуот сурйааччыта В.Е. Васильев-Харысхал уонна редакция үлэһиттэрэ Баайаҕа тахсан ити түмсүү чилиэннэрин кытары көрсөн, атах тэпсэн олорон кэпсэтэн, төгүрүк остуол ыытан кэллибит. Ол туһунан олунньутааҕы нүөмэрбитигэр суруйуохпут.

Итини таһынан “Чолбон” сурунаал уонна “Хикари” ХЭТ сомоҕолоһуу сылынан уус-уран уочаркаҕа уонна эссеҕэ сабыылаах күрэс биллэрбиппит. Ити күрэспит түмүгэ муус устар 27 күнүгэр тахсыахтаах. Бириис быһыытынан бастакы миэстэҕэ “Албан аат аартыгынан” диэн маршрутунан икки туристическай путевка, иккис миэстэҕэ “Өлүөнэ очуостарыгар” сынньанар путевкалар уонна сыаналаах бириистэр буолуохтаахтар. Күрэс икки бөлөҕүнэн: 12-17 саастаах оҕолорго уонна улахан дьоҥҥо ыытыллар. Үлэлэри кулун тутар 31 күнүгэр диэри тутабыт.

Сурутуу чааһыгар киирдэххэ, ааспыт сыл ахсынньы 27 күнүнээҕи туругунан былырыыҥҥы көрдөрүүнү тупсаран 106 бырыһыаҥҥа тиийдэ. Итиннэ Таатта улууһун киин библиотекатын кытары сөбүлэсиһии түһэрсибиппит улахан көмө буолла. Кинилэр “Чолбоҥҥо” 75 киһини эбии суруттарар эбээһинэстээхтэрин сүүс бырыһыан толордулар. Биһиги өттүбүтүттэн Николай Неустроев төрөөбүтэ 125 сылынан ыытыллар күрэһи тэрийсиэхтээхпит уонна Таатта улууһун айар дьонун айымньыларын сурунаалбытыгар бэчээттиэхтээхпит. Ону таһынан “Саха сахаҕа “Чолбону” бэлэхтиир” диэн акцияҕа биллэр-көстөр дьон кыттан, Уус-Алдан улууһунааҕа Кулантай аатынан музей үлэһиттэрэ күргүөмүнэн Чараҥ нэһилиэгин кырдьаҕас олохтоохторуга “Чолбону” суруттаран балачча көмөлөстүлэр.

Ааспыт сылга Куорсуннаах Экзюпери “Кыра Тыгын” диэн айымньытын сахалыы тылбаастаабытын бэчээттээммит сурунаалбыт Парижка Экзюпери музейыгар тиийэн экспонат быһыытынан ууруллар чиэскэ тигистэ. Ону таһынан ити тылбаас Экзюпери фондатын үбүлээһининэн туспа кинигэнэн бэчээттэнэн таҕыста. Куорсуннаахха оҕо литературатыгар аналлаах Ил Дархан Амма Аччыгыйын аатынан бириэмийэтэ туттарылынна. Ити 2019 сыллааҕы үлэбит биир саамай үтүө түмүгэ буолла дии саныыбыт.

Итини таһынан сурунаалбыт ааптара Анатолий Слепцов Арсеньев аатынан бириэмийэни ылан кэлээтин кытары сурунаалыыстары мунньан пресс-конференция тэрийбиппит. Ярославскай аатынан уонна нац. худ. музейы кытары дуогабардаһан “Музей барҕа баайа” диэн рубриканан сэдэх, интэриэһинэй экспонаттары билиһиннэрэбит.

2019 сылга үп-харчы кырыымчыгынан командировкаҕа сылдьыы суоҕун кэриэтэ буолла. Бэрдьигэстээххэ тахсан ааҕааччылары кытары көрсүһүүнү уонна сурунаал атыытын тэрийбиппит. Уус Алдаҥҥа сурунаал атыылыы уонна улуустааҕы литературнай куонкурус түмүгүн таһаарыыга дьүүллүүр сүбэҕэ үлэлии тахса сылдьыбыппыт. Ытык Күөлгэ Василий Тарабукин төрөөбүтэ 85 сылыгар аналлаах тэрээһиҥҥэ кыттыбыппыт.

Ол быыһыгар “Чолбон” сурунаалтан тас дойдуларга тахсан дойдулар икки ардыларынааҕы тэрээһиннэргэ кыттыы эмиэ баар. Ол курдук, Гаврил Андросов тэрийээччилэр ыҥырыыларынан уонна үбүлээһиннэринэн Дагестаҥҥа Тарки Тау кинигэ дьаарбаҥкатыгар “Чолбон” сурунаалы билиһиннэрэн кэлбитэ. Итиэннэ Казахстаҥҥа Евразия киин куораттарын суруйааччыларын дойдулар икки ардыларынааҕы форумнарыгар кыттыыны ылбыта».

Сурунаал үбүлүөйү көрсө былааннарыттан икки ордук суолталааҕынан библиографическай ыйынньыгы оҥоруу уонна 2016 сыллаахха ыытыллыбыт научнай-практическай конференция матырыйаалларын кинигэ быһыытынан таһаарыы буоларын сурунаал сүрүн эрэдээктэрин солбуйааччы Гаврил Андросов тоһоҕолоон эттэ. Бэлиэтээн эттэххэ, сурунаалга өр сылларга үлэлээбит И.Е. Федосеев-Доосо оҥорбут ыйынньыга 1992 сылынан түмүктэнэр.

В.И. Сыромятников кэнники сылларга хаһыакка, сурунаалга сурутуу ахсаана лаппа түспүтүн бэлиэтээтэ: «Ол кырдьык. Ол эрээри онно аҥаардас дьон аахпат, бэчээт таһаарыыларын сэҥээрбэт буолла диир сатаммат. Манна почта үлэтин мөлтөҕө эмиэ мэһэйдэри үөскэтэр. Суруппут сурунаала, хаһыата ыйы-ыйдаан хойутаан кэлэрин ким сөбүлүөй. Күн бүгүҥҥэ диэри биһиэхэ үҥсүү киирэ турар, суруппут хаһыаппыт кэлбэтэ диэн. Билиҥҥи кэм ирдэбилинэн электроннай барыйаанынан тарҕатыыга эмиэ үлэлэһэбит, сайтаахпыт, онно киирэн сурунаал, хаһыат электроннай варианын эмиэ атыылаһан ааҕыахха сөп. Аны инникитин сурунаалга мобильнай сыһыарыы оҥороро былаан баар».

Саха араадьыйатын редактора А.Н. Шадринова-Суоһааны: «Ый аайы “Чолбон” саҥа нүөмэрин билиһиннэрэр биэрии таһаарабит. Онон биһиги истээччилэрбит, ордук тыа сирин дьоно саҥа нүөмэргэ туох тахсыбытын биир бастакынан истэ-билэ олороллор. Маны таһынан биһиги Саха театрын артыыстара ааҕыыларыгар суруйааччылар айымньыларын таһаарабыт. Урукку суруйааччылары тэҥэ аныгы саха литературатын ааптардарын эмиэ киэҥник сырдатабыт», – диэн иһитиннэрдэ.

Сотору кэминэн «Чолбон» сурунаал ааспыт сыл түмүгүнэн проза, поэзия, критика жанрдарыгар бастыҥнар ааттарын билиһиннэриэҕэ уонна саҥа саҕалааччыны бэлиэтиэҕэ.

 

Источник: Сахапечать