«Чолбон» сурунаал бастыҥ кириитиктэри ааттаата
«Чолбон» сурунаал от ыйынааҕы нүөмэригэр Былатыан Ойуунускай аатынан судаарыстыбаннай бириэмийэ лауреата, ХИФУ доцена, саха уус-уран литературатын кириитикэтин историятын чинчийээччи, уус-уран литература кириитигэ Василий Никитич Протодьяконов төрөөбүтэ 85 сылынан, кини кэриэһигэр уус-уран литература кириитикэтигэр сабыылаах күрэс биллэриллибитэ. Бу туһунан сиһилии «Чолбон» сурунаал кылаабынай эрэдээктэрин солбуйааччы Гаврил Андросов иһитиннэрдэ.
— Күөн күрэһи тэрийиигэ «Саха сирин суруйааччыта» ассоциация, Дьокуускай куораттааҕы «Таатта» түмсүү, Василий Никитич Протодьяконов аймахтара өйөбүл буоллулар.
Күөн күрэскэ 1993 сылтан билиҥҥи кэмҥэ диэри тахсыбыт саха уус-уран литературатын жанрыттан тутулуга суох бары айымньыларын, кинигэлэрин хабыахтаах уонна аныгы суруйааччыларга тирэҕириэхтээх диэн ирдэбил туруоруллубута. Саха аныгы уус-уран литературатын тула бар дьон өйүн-санаатын толору түмэр гына кыттааччылары саастарынан, айар-чинчийэр таһымнарынан хааччахтаабатыбыт.
Тэрийээччилэр санаабытынан, бу тэрээһин үгүс сүһүөх саха аныгы интеллигенцията учууталынан билиммит киһитэ, саха уус-уран литератураҕа кириитикэтин историга, уус-уран литература кыраҕы харахтаах уонна дириҥ толкуйдаах кириитигэ В.Н.Протодьяконов аатын үйэтитиини сэргэ, саха аныгы литературатыгар кириитикэни сайыннарыыга саҥа тыыны угуохтаах. Онуоха дьүүллүүр сүбэ үлэтэ хайа да диэки халбаҥнаабатын диэн «сабыылаах» күрэс биллэриллибитэ. Хас биирдии кыттааччы анал псевдонимынан кыттыбыта.
Барыта 22 үлэ киирбититтэн биир үлэ күрэс ирдэбилигэр сөп түбэспэтинэн сыыйылынна. Күрэскэ Чурапчы, Кэбээйи, Таатта, Уус Алдан улуустарыттан, Дьокуускайтан уонна М.К.Аммосов аатынан ХИФУ устудьуоннара кытыннылар.
Дьүүллүүр сүбэ маннык түмүгү таһаарда.
- 1 миэстэни «Үрүҥ туналга суураллан, сырдык саҕахха сайҕанан… (Егор Неймохов «Алампа» романынан)» эссе, ааптар Дайампа (Надежда Андросова-Айтылы, Дьокуускай) ылла. Киниэхэ скульптор И.И.Попов оҥорбут өйдөбүнньүгэ уонна ноутбук туттарылынна.
- 2 бочуоттаах миэстэҕэ «Куорсуннаах историческай романа», ааптар Далбардаах (Ольга Макарова, Таатта улууһа, Баайаҕа. «Көмүлүөк күлүмэ» айар түмсүү чилиэнэ) таҕыста. Киниэхэ ноутбук бэлэхтэннэ.
- 3 бириистээх миэстэ «Анатолий Слепцов «Кустук төрдө» хомуурунньукка киирбит сорох айымньыларыгар ааҕааччы тус санаата», ааптар Тыа киһитэ (Галина Неустроева Таатта, Баайаҕа. «Көмүлүөк күлүмэ» айар түмсүү чилиэнэ) бэрилиннэ. Планшет бэлэҕи тутта.
- «Дьүүллүүр сүбэ анал сыанабыла» анал аат — «Устуоруйа хараҕынан…», ааптар Мичийэ (Маргарита Егорова, Таатта, Баайаҕа. «Көмүлүөк күлүмэ» айар түмсүү чилиэнэ).
- «Кэскиллээх кириитик» анал аат — «Алампа ахтылҕана (Ааҕааччы сыанабыла)», ааптар Ааҕааччы (Аскалон Семенов, М.К.Аммосов аатынан ХИФУ РФ ХИНТуоКИ ЛҮ-17 бөлөх устудьуона).
Бастыҥ үлэ ааптара В.Н.Протодьяконов аймахтарыттан өйдөбүнньүк бэлиэнэн, бары кыайыылаахтар сыаналаах бириистэринэн бэлиэтэннилэр итиэннэ В.Н.Протодьяконов «Туруулаһыы» диэн үтүө да тыл баар» диэн саҥа кинигэни бэлэх туттулар.
Бастыҥ үлэлэр «Чолбон» сурунаал 2020 сыл тохсунньутааҕы нүөмэригэр тахсыахтара. Итиэннэ өссө киирбит үлэлэртэн сүүмэрдэнэн сурунаалга уонна «Сахабэчээт» саайтыгар бэчээттэниэхтэрэ.
Тэрийээччилэр уонна дьүүллүүр сүбэ В.Н.Протодьяконов кэриэһигэр уус-уран литература кириитикэтигэр сабыылаах күрэс сылын ахсын ыытыллара торумнанна.
Дьүүллүүр сүбэҕэ «Саха сирин суруйааччыта» ассоциация бэрэссэдээтэлэ, М.К.Аммосов аатынан ХИФУ суруналыыстыкаҕа кафедратын сэбиэдиссэйэ, филология наукатын кандидата Олег Сидоров, Саха сирин суруйааччыларын сойууһуттан ытык сүбэ чилиэнэ, норуот суруйааччыта Павел Харитонов-Ойуку, Дьокуускай куораттааҕы «Таатта түмсүү» салайааччытын сүбэһитэ, П.А.Ойуунускай аатынан судаарыстыбаннай бириэмийэ лауреата Николай Винокуров-Урсун, В.Н.Протодьяконов аймахтарын ааттарыттан СӨ норуотун хаһаайыстыбатын үтүөлээх үлэһитэ Михаил Протодьяконов, «Чолбон» сурунаал редакциятыттан сүрүн эрэдээктэр, СӨ үтүөлээх суруналыыһа Данил Макеев уонна сүрүн эрэдээктэри солбуйааччы, Арассыыйа Суруйааччыларын сойууһун бырабылыанньатын сэкирэтээрэ Гаврил Андросов үлэлээтилэр.
