Николай Васильев-Харыйалаах Уола – Николай Неустроев бириэмийэтин лауреата
“Саха Суруйааччылара” Ассоциация саха уус-уран литературатын классига Николай Неустроев 125 сааһын туолар юбилейдаах сылыгар кини аатынан бириэмийэни олохтообута.
Бириэмийэ тэрийээччилэринэн Ассоциацияны тэҥэ Саха сирин суруйааччыларын Союһа, Саха Өрөспүүбүлүкэтин суруйааччыларын Союһа уонна Былатыан Ойуунускай аатынан Литературнай түмэл буолбуттара. Бириэмийэ 40 сааһыгар диэри саастаах эдэр суруйааччыга ананар.
Соторутааҕыта түмүктэммит Эдэр суруйааччылар ХХII өрөспүүбүлүкэтээҕи сүбэ мунньахтарын түмүгүнэн тэрийээччилэр биир санаанан бириэмийэни Николай Васильевка-Харыйалаах Уолугар туттарарга быһаардылар.
Николай Васильевка-Харыйалаах Уолугар итии-истиҥ эҕэрдэ уонна инникитин айар үлэҕэр өссө үрдүк ситиһиилэри, чыпчааллары!
Николай Васильевка-Харыйалаах Уола
Николай Үөһээ Бүлүү улууһун Кэнтик нэһилиэгиттэн төрүттээх. Билигин Дүллүкү нэһилиэгэр олорор. 35 саастаах. Н.Г. Чернышевскай аатынан Бүлүүтээҕи педагогическай колледж физкультура салаатын бүтэрбит. Оскуолаҕа үлэлиир, улахан кэтэх хаһаайыстыбалаах. Үс оҕолоох дьиэ кэргэн аҕа баһылыга.
Оскуола эрдэҕиттэн хоһоон суруйарга холонор. 2015 сыллаахха «Хоhооннор», 2019 «Халлааҥҥа тыгар күн» диэн дьоҕус кинигэнэн тахсыбыттара, Айымньылара «Чолбон» сурунаалга, «Күрүлгэн» альманахха, «Кыым», «Үөhээ Бүлүү» хаһыаттарга? «Тапталтан тыллыбыт иэйиилэр», «Тобуруокап көмүс күhүнэ» (2016, 2017) хомуурунньуктарга, бэчээттэммиттэрэ.
Эдэр суруйааччылар ХХI өрөспүүбүлүкэтээҕи сүбэ мунньахтарын (2018) поэзия семинарын арыйыытынан ааттаммыта, ХХII өрөспүүбүлүкэтээҕи сүбэ мунньахтарын (2020) поэзия семинарын бастыҥ кыттааччыта. Литература маастарыстыбатын өрөспүүбүлүкэтээҕи семинарын (Суотту, 2019), «Москва-Владивосток» эдэр литератордар улахан онлайн сүбэ мунньахтарын (2020) кыттыылаахтара. Үгүс өрөспүүбүлүкэтээҕи айар күрэстэр кыайыылаахтара.
***...киртийбит түннүкпэрКүн уота тайанна, Иһийбит ис куппар Сандал саас айманна. Арай, мин сытабын Халлааны одуулуу, Ахтабын, саныыбын Ааспыты сонургуу... Мин хоһум иһигэр Күн уота үҥкүүлүүр, Хараҕым иитигэр Араастаан күлүмнүүр. Арай, мин сытаммын Оҥорон көрөбүн, Кэлиэхтээх сайынтан Мин дьолу күүтэбин... ***Кыһынын баччаҕаХаллааным хараҥа, Утуйа сыттаҕа Бөһүөлэк аҥара. Мин курдук ынахтаах Ол киһи турдаҕа, Хотоҥҥо тиэтэйэн Тэбинэн эрдэҕэ. Хотонуҥ иһигэр Ынаҕыҥ кэбинэр, Чэрдийбит илиигэр – Ыанньыйбыт эмиийдэр... Ол кэннэ, дьэ, күрдьэх Күөрэйэ көтүөхтээх, Оччоҕо дьэ күөрчэх Күндүтэ көстүөхтээх. Үрүҥ ас даҕаны Үлэттэн кэлэрин Аныгы сахалар Билиэхтээх этилэр… ***Хаайар миигин манна:Түөрт эркин, өһүө... Арай, санаам онно – Оол, сулус нөҥүө... Туойбатах ырыабар – Эн эрэ аатыҥ, Туолбатах ырабар – Эн эрэ баарыҥ... Эн суоххар, бу маннык Олоҕум бүтүө, Таптал иһин, кырдьык Үс кутум көтүө... Онуоха диэри мин – Санаа кулута Ахтабын Эйиигин Олох устата... Туойбатах ырыабар – Эн эрэ аатыҥ, Туолбатах ырабар – Эн эрэ баарыҥ... ***...биир таммах уугун,биир кымаах буоргун Сүрэҕим иһигэр Кистээммин иҥэртим... Ол таммах уу мэлдьи Миигин чахчы эмтиир, Биир кымаах буор куруук Тирэх буолан сирдиир. Оччоҕо санаабар: Дойдум миигин кытта, Ханнык да түгэҥҥэ Бу аттыбар, тэҥҥэ... ТАПТАЛ ТҮҮНЭСулус тыгар сырдыгарУһун түүнү кылгата, Уҥа-таала сыллыыргар Мин, бэл, тыыным кылгаата. Тиэрэ түспүт ый уота Түннүк нөҥүө көһүннэ, Тэбэр түөһүҥ кутаата Мин сүрэхпин көҕүттэ. Умайабын... ууллабын... Сүтэн ыла манньыйдым, Сылаанньыйан сылыйан, Имэҥирэн сылайдым... Ыһыллыбыт ороммор Дьол түгэнэ ытыллар, Түүҥҥү хараҥа хоспор Таптал уота умайар. Кыра чаҕыл сулустар Ордук саныыр курдуктар, Сипсиһэрдии имнэнсэн Дьиримнэһэ турдулар... ААНЧЫКПАРЭппэтэх эрэйгинСэрэйэн киэр гыныам, Эрэйэр эрэлгин Ситэрэн кылбатыам. Эн тускар кыһаллан Барытын кыайдарбын, Эн дьоллоох хараххын Күннэтэ көрдөрбүн. Ол буолуо тапталым Ып-ыраас хардата, Мин тоҥуй сүрэҕим Сып-сылаас хоруйа. Эрэйгин эһээри, Эрэлгин эбээри Бэлэммин эдэрбэр Дэлби да тэбэргэ... Эн үөрэр мөссүөнүҥ, Эн дьоллоох дьүһүнүҥ – Олоҕум суолтата, Сүрэҕим соруга. ХОРУЙА СУОХ ЫЙЫТЫКТАР...Хоруйа суох ыйытыктарМиигин муннукка ыгаллар, Тэскилээн куотуох ыллыкпар Туора мэһэйдээн сыталлар. Оччоҕо күнүм сардаҥата Маарынныыр кыра тымтыкка, Сир-халлаан икки ардыта Кыараан көстөр, бэл, сырдыкка. Хоруйа суох ыйытыктар Ууга-уокка түһэрэллэр, Мэлдьи батыһа сылдьаннар Түгэн булан түҥнэрэллэр. Ол кэмҥэ, дьон ортотугар Соҕотох курдук буолабын, Иччитэх хоһум иһигэр Соҕотох бэйэм мунабын. КҮҺҮНСэбирдэх үҥкүүтэТолордо алааспын, Көмүскэ сууланна Мин дойдум барахсан. Үгүстэр күһүнү "Кэхтэр кэм" дэһэллэр, Сэбирдэх түһүүтүн Аһыйа көрөллөр. Арай мин таптыыбын Күһүҥҥү көстүүнү, Айаҥҥа туруммут Халыҥ үөр көтөрү... Оттоммут ходуһа Нэлэйэн сытара Саҥа кэм кэлбитин Туоһулуур курдуга. Ол онтон күүс ылан Ыллыыбын дьүһүйэ – Санаабын манньытар Мин дойдум күһүнэ. ***Оттомноох отутум –Испэр син биир оҕобун... Ардыгар, оонньуубун – Мин мэник соҕуспун. Таптыыбын олохпун, Мас дьиэбин, оһохпун... Хайгыыбын ойохпун, Үс кыра оҕобун. Үүнүөххэ-үрдүөххэ, Үөрэнэ түһүөххэ, Үлэттэн, түбүктэн Күндүнү күүтүөххэ! Үчүгэй даҕаны Отуттаах сылдьарым – Ыксаамаҥ эһиги Эдэркээн сылларым. Отут диэн – кэрэ саас, Эрчимнээх эдэр саас! Элэҥниир оҕо саас, Оттомноох дьоһун саас... ***Саҥа үүнэр күн ахсынТиэтэйэ уһуктабын, Тоҕо, ханна ыксааммын Оройбунан умсабын?.. Мин балайда олордум: Бас билэрим – хотонум... "Үлэ... үөрэх..." дэһэммин Син кыратык эбинним... Түргэн сүүрүк олохпор Төһө кэми оһордум, Кэлин кэпсэл оҥостор Өссө тугу оҥордум? Тула бары этэллэр: "Эн, өссө да эдэргин...", Күннэр ааһан иһэллэр Этиҥ тугу ситэрбин... ***Чаҕыл күннээх сааспарХарах уутун тоҕо, Отут икки сааспар Уо, ытыыбын, тоҕо?.. Мин санаам – кыра лыах! Көтөртөн сылайыам… Эрэйи кыралыах, Эн дьолгун сыл айыам... Курус да хартыына Санаабын сай ыһар, Бу тымныы хаар тыына Сайыны сайыһар. Санаабар бэс ыйдыын Билэбин сыт абын, Бу түүн туолбут ыйдыын Ороммор сытабын. Тулабар чуумпуруу, "Соҕотох Эр..." диигин... Олохпор чуумпур уу, Эн – тыылаах эрдиигин. Бүтэһик эрэлбит Туолбакка эрэйдиир, Итэҕэл, эрэл, бит: "Аны, суох эрэй..." диир. |
